Renée Merkestijn

In onzekere tijden komt de behoefte boven aan meer autoriteit, aan een top die alles bepaalt voor de rest van de mensen. De top wordt tegelijk bang voor de mening en macht van de mensen daaronder en probeert dit te reguleren.

Zelfs systemen die er voor álle mensen zeiden te zijn, zoals democratie, socialisme en communisme, krijgen autoritaire trekken. Alles wordt top down geregeld, de top weet wat goed is en de rest moet daarin mee. Inspraak, het willen luisteren naar andere visies, neemt af. De top sluit zich op in een ivoren toren, zowel politiek, cultureel, juridisch als economisch.

Denk bij politiek aan het afschaften referenda en uitsluiting partijen. Denk bij cultureel aan het uitsluiten van bepaalde mensen/groepen van het publieke discours. Juridisch door steeds meer verbodswetten te maken. Economisch krijgt de top geleidelijk meer voordelen dan de grote groep, dus meer macht.

Er ontstaat een maatschappij met een steeds grotere tweedeling. Een kleine machtige groep bepaalt bijna alles, de rest moet volgen, want wordt anders verder uitgesloten. Het grootste deel van de mensen voelt zich binnen dit soort autoritaire structuren steeds minder gehoord, de top luistert niet. Als mensen protesteren, voelt de top zich vaak bedreigd en vervalt in uitbreiding van het autoritaire beleid.

In goede tijden is het makkelijker om autoritaire denkwijzen en top down systemen los te laten, maar in slechte tijden gaan angsten een rol spelen. In plaats van méér in overleg te gaan met alle mensen, gaat men mínder in overleg, wordt alles al snel pro of juist contra autoritaire ideeën en top down beleid.

Het gevaar is dat de ongehoorde groepen steeds meer protesteren en de top die negeert of onderdrukt. Dat zien we nu overal gebeuren, enerzijds toename autoritair beleid, anderzijds steeds meer protesten. Onvrede bij de mensen ontstaat vooral als ze niet gehoord worden, als hun mening niet meer mag. Als we een wereld zonder al die strijd willen, wordt het tijd weer naar iedereen te luisteren. 

Deze uitspraak kan verschillende emotionele reacties geven. Dit hangt af van je kijk op het leven. Het verwijst naar je ideeën over bijvoorbeeld acceptatie, verantwoordelijkheid, mogelijkheden, leerprocessen, spirituele ideeën, creativiteit.

Meestal is je ideeënwereld een mix, waarbij de twee uitersten zijn:

• Je bent aan de wereld overgeleverd, dingen overkomen je, alles wat gebeurt is puur toeval en daar heb je maar mee te dealen, je moet zien te overleven. Dan wijs je dit idee af.
• Je creëert zelf al je ervaringen, goed en slecht, om ervan te leren en van te groeien. Dan kan je je wel vinden in de uitspraak.

Maar of je nu denkt overgeleverd te zijn, of alles zelf te hebben gecreëerd, je zult gewoon dagelijks je keuzes moeten maken over wat je denkt, hoe jij je voelt, wat jij doet in jouw leven. Of je nu denkt daar zelf iets over te kunnen zeggen, of denkt alleen maar te moeten reageren.

Het leven is eigenlijk altijd een keuze. Wat denk, voel en doe je nu, dus op dit moment? Daar heb je in ieder geval altijd invloed op. 

We zitten in een instabiele periode in de geschiedenis. Het wordt niet voor niets vergeleken met de val van het Romeinse rijk. Het wordt niet voor niets soms een spirituele eindtijd genoemd.

Het leven kent meerdere fasen, stabiele periodes, gevolgd door onvrede en instabiliteit, dan wordt het oude afgebroken en worden nieuwe manieren uitgeprobeerd, daarna stabiliseert alles zich weer voor een aantal jaar. Dit geldt voor ons persoonlijke en collectieve leven, die zijn nauw met elkaar verbonden.

In stabiele periodes voelen we ons veilig, in instabiele periodes onveilig en komen allerlei angsten en stressreacties op gang zoals nu. Die reacties kunnen tot afbraak kan leiden, of juist tot het hardnekkig willen vasthouden aan het oude. Het is belangrijk de stress en paniek zoveel mogelijk buiten de deur te houden.

Het oude zal er nog wel een tijdje zijn, al vallen sommige zaken geleidelijk weg door alle nieuwe ontwikkelingen. Het nieuwe is er ook niet in één keer en is niet per se blijvend, want er wordt eerst veel geëxperimenteerd. Dus we hebben de tijd om dingen rustig te onderzoeken op merites en geleidelijk een nieuw leven op te bouwen met elkaar. Neem die tijd vooral ook voor jezelf.

Probeer niet krampachtig aan het oude vast te houden en het nieuwe af te wijzen. Gooi ook niet in één keer al het oude weg om blindelings in nieuwe ontwikkelingen mee te gaan. 

Probeer te bepalen wat je werkelijke waarden zijn, streef die na, kijk wie en wat daarbij past. Onderzoek voordelen en nadelen van oud en nieuw, bepaal wat je per se wilt ervaren en kies daarvoor. Volg daarin niet de massa, maar evenmin een kleine activistische of experimentele groep, maar stel je eigen prioriteiten. 

We zien niet de werkelijkheid, maar zien alleen onze eigen denkbeelden terug in de wereld. Denkbeelden zijn als stickers die we overal opplakken. Onze werkelijkheid is een projectie van alle denkbeelden, die we eerder in ons leven vormden. . We plakken de hele wereld vol met stickers, geloven dat we de wereldse realiteit zien, maar zien alleen onze eigen denkbeelden in de wereld terug.

Zodra we iemand zien, bedenken we daar iets over vanuit onze eigen achtergrond. We vinden van alles over het uiterlijk, de persoonlijkheid, het gedrag, de politieke en religieuze standpunten van mensen. We vinden van alles van elke situatie of gebeurtenis.

Die denkbeelden ofwel stickers bevatten bijna altijd een oordeel, iets is voor ons goed of slecht. We plakken voortdurend rode en groene stickers op de wereld en reageren daar vervolgens emotioneel op, omdat we onze denkbeelden vreselijk serieus nemen. Die denkbeelden en emoties zetten ons ook weer tot actie aan.

We reageren niet op een persoon of op een situatie, maar op onze eigen denkbeelden, op onze eigen rode en groene stickers. Als we ons boos maken of verdrietig zijn, reageren we op onze eigen rode stickers. Als we onszelf of anderen bekritiseren, reageren we op onze eigen rode stickers. Als iets of iemand ons blij maakt, reageren we op onze eigen groene stickers. We zien dingen niet zoals ze zijn, maar zoals we denken dat ze zijn.

Besef dat elke ervaring voortkomt uit de eigen denkbeelden. Als we die denkbeelden veranderen, zal de wereld anders voor ons verschijnen.

Om prettiger te leven, kunnen we in ieder geval onze rode stickers minder serieus te nemen. We kunnen leren niet meer overal rode stickers op te plakken. Want we hebben onszelf ermee, voelen ons daardoor ongelukkig. Groene stickers zijn prettiger, maar we zien dan nog steeds onze eigen denkbeelden, niet de realiteit.

Emoties zijn reacties op zintuiglijke en mentale prikkels, reacties op vooral acute zaken en daarmee vooral geschikt voor ons gedrag en leven op korte termijn.

Nieuws bevat een heel scala aan prikkels en zal veel emoties oproepen. De emoties komen meteen op en nemen normaalgesproken snel af, behalve als die regelmatig worden herhaald. Dat is waar nieuwsprogramma’s en praatprogramma’s gebruik van maken. Al die prikkels en de emoties zorgen dat we geboeid blijven kijken en luisteren en ons tijdelijk zeer betrokken voelen. Sterke emoties etsen alles wat we zien ook dieper in ons geheugen in en gaan daarmee ons gedrag bepalen.

Die prikkels worden in het nieuws voortdurend herhaald, waardoor we continu in een emotionele staat blijven zitten, ons door onze emoties laten overheersen of overprikkeld raken. De emoties zorgen dat we alles wat we zien en horen sneller als echt en waar ervaren, net zoals bij het kijken naar een zielige of enge film. Bij een film kunnen we nog zeggen dat het niet echt is en onze emoties loslaten. Bij nieuws zeggen we tegen onszelf dat het echt is en houden de emoties eerder vast.

We denken en praten over het nieuws en herhalen op die manier die prikkels voor onszelf en blijven die emoties voor onszelf oproepen. Vaak totdat het nieuws weer met een volgend verhaal komt, met geheel nieuwe prikkels . Dat is de reden dat de aandacht voor bepaalde ellende korte tijd opleeft en na een tijdje weer verdwijnt. We vergeten het. Andere ellende wordt echter regelmatig herhaald en blijft ons dag na dag emotioneel maken. Al die voortdurende die prikkels en emoties kosten bergen energie en kunnen ons uitputten. 

We zullen door sterke emoties zelden de achtergronden rustig onderzoeken, omdat het zo waar lijkt door emoties. We verliezen gemakkelijk ons gezonde, nuchtere verstand. Daarbij gaan vaak herhaalde emoties deel uitmaken van ons gevoelsleven. Omdat nieuws vooral focust op ellende, zullen we vooral angst en woede inprogrammeren in ons gevoelsleven. Dus als we veel en vaak het nieuws zien en horen en zo al die emoties stimuleren, gaan we ons steeds vaker langdurig angstig en boos voelen. Emoties zijn mooi, ze maken ons tot mens. Maar in deze prikkelrijke informatiemaatschappij krijgen we zogezegd een overdosis ervan en maken onszelf vaak onnodig doodmoe en ongelukkig. 

Het is daarom handig om nieuws voor jezelf te doseren, zeker het nieuws dat visueel of mentaal prikkelend wordt gebracht en sterke emoties oproept. Kijk er niet te vaak naar en kies media die alles feitelijk en afstandelijk brengen. Ga bijvoorbeeld eens in de week kranten lezen in de bieb in plaats van elke dag alles te willen volgen. Besef dat  veel nieuws gaat over situaties waar je geen enkele invloed op heb. Je emoties putten je dan uit, maar je helpt er niemand mee; zit eerder jezelf dwars in je eigen leven.

Als nieuws je langdurig emotioneel maakt, check dan alle feiten en achtergronden om een nuchtere blik te ontwikkelen. Geloof niet alles wat men je vertelt, want brengers van nieuws kunnen net als jij in emoties vastzitten en ten diepste in zaken geloven door hun aanhoudende emoties. We hebben de illusie dat het nieuws objectief wordt gebracht, maar het wordt gemaakt door mensen en mensen zijn nu eenmaal emotionele wezens en kunnen door emoties worden overheerst en daarmee hun gezonde verstand verliezen. 

Een van de mooiste manieren om jezelf en je situatie te accepteren, is tegen jezelf zeggen dat je precies bent waar je zijn moet. We kunnen ons in gedachten nogal eens druk maken over ons dagelijks leven, bedenken dat het niet voldoet aan onze wensen of eisen, dat de verkeerde mensen of gebeurtenissen in ons leven aanwezig zijn, waarmee we stress toelaten. Stress zorgt dat we niet meer goed functioneren, alleen nog maar kunnen vechten, vluchten of verstarren.

Als je precies bent waar je moet zijn, wordt het makkelijker jezelf te accepteren zoals je bent. Dan verdwijnt de stress over jezelf en komt er innerlijke rust voor in de plaats. Je gaat ontspannen. En als je een tijdje ontspant, vind je geest manieren om met elke situatie in het leven om te gaan, ook eventuele problematische situaties.

Het stimuleert het vertrouwen in je spirituele groei. Dingen komen niet voor niets op je pad. Eigenlijk is altijd de uitdaging: hoe kan ik met de huidige situatie liefdevol en creatief omgaan? Liefdevol en creatief is zeker niet op een stressvolle manier. Het is altijd rustig, vredig, vriendelijk, open, nieuwsgierig, praktisch en stapsgewijze omgaan met alles wat bij jouw situatie hoort, je lichaam, je geest, de mensen, de omgeving, de gebeurtenissen.

De enige tijd en plaats die bestaan zijn het hier en het nu. Daar kan je liefdevol en creatief zijn, nergens anders.

Eén van de minst gewaardeerde kwaliteiten is momenteel neutraliteit. Mensen worden geacht een partij te kiezen in alle wereldse kwesties. Je bent ergens voor of tegen. Waar je tegen bent, val je aan in woord en daad. Zo wordt de wereld een steeds groter strijdtoneel, want de strijd in land X breidt zich dan als een olievlek uit over de hele wereld. We importeren andermans strijd, alsof we in eigen land niet genoeg aan ons hoofd hebben.

Als we partij kiezen, worden we boos op de tegenpartij en ieder die hen steunt en vallen die aan. Als we partij kiezen, staan we alleen open voor argumenten die ons gelijk bevestigen. We zien mensen niet meer als personen, maar als vertegenwoordigers van een partij. Dan zijn we niet meer in staat tot een open gesprek, alleen tot heftige discussies die soms zelfs gepaard gaan met geweld. We baseren ons standpunt op wat één van de twee partijen zegt en gaan de strijd aan met mensen die het standpunt van de andere partij aanhangen.

Als we in vrede willen leven in eigen land, kunnen we beter neutraal leren zijn, stoppen met voortdurend aan de wereldstrijd mee te doen door partij te kiezen. Vrede betekent dat je je niet laat meevoeren in de strijd van andere mensen.

Byron Katie adviseerde je af te vragen wiens zaak iets is. Is de strijd elders in de wereld jouw zaak, andermans zaak of Gods zaak?

Dopamine is een stofje dat ons lichaam aanmaakt als we ons langere tijd inspannen, wat een gevoel van beloning geeft. Als we focussen op een taak die inspanning vereist, welke dan ook, neemt onze dopamine geleidelijk toe en neemt na beëindiging geleidelijk af. Dan kom je weer terug op je dopamine basisniveau. Dopamine houdt ons al die tijd gemotiveerd.

Het duurt bij inspanning ongeveer een kwartier voordat dopamine toeneemt. Dat eerste kwartier is de beroemde drempel of weerstand, dan worden we nog makkelijk afgeleid en dat maakt elke taak lastig voor ons. Daarna wordt het makkelijker door de toename van dopamine, we raken gemotiveerd door het plezier dat dit geeft. We komen in de flow. Als we die weerstanden vaker overwinnen, wat vaker langdurige taken op ons nemen, wordt het ook weer makkelijker om het vaker zo te doen. Dus eigenlijk voelen we ons het meest gelukkig bij langdurige focus en inspanning, zoals lezen, studeren, werken, lichaamsbeweging, ons huishouden doen, etc.

We hebben echter manieren gevonden om die gewenste hoge dopamineniveaus acuut te bereiken, zonder langdurige inspanning. Denk aan suikers eten, scrollen op social media, drank en drugs. Die geven meteen dat fijne beloningsgevoel. Probleem is, ons dopamineniveau schiet snel omhoog, maar schiet ook snel weer terug. Niet alleen terug naar het basisniveau, maar zelfs onder dat basisniveau. Een 5+ in dopamine geeft daarna een 5- in dopamine. Dan voelen we ons slecht, moe en somber. En als we vaker op die 5- zitten, dus vaker onze tijd besteden aan bijvoorbeeld scrollen op social media, dan raakt onze dopamine uitgeput en komen we in depressies en lethargie terecht, dan ontbreekt zingeving.

De enige manier om je prettig en gemotiveerd te voelen in je leven, is je dopamineniveau op een natuurlijke manier hoog zien te houden. Dus je enerzijds meer te richten op dingen die langdurige aandacht nodig hebben en je dopamineniveau verhogen en versterken. Anderzijds door snel genot via social media of suikers of drank verminderen, omdat die je dopamine uitputten en je uiteindelijk depri en lusteloos en ongemotiveerd zullen maken.

We gebruiken ideaalbeelden om te kijken of wijzelf, andere mensen en omstandigheden aan ons ideaalbeeld voldoen. Als de wereld afwijkt van ons ideaalbeeld, is de wereld in onze ogen verkeerd en voelen we ons ellendig. We zeggen eigenlijk, ik ben verkeerd, de ander is verkeerd, mijn omstandigheden zijn verkeerd, de wereld is verkeerd, dus ik besluit boos en verdrietig te reageren op deze afwijkingen van mijn eigen ideaalbeeld.

We kunnen ook de vraag stellen, is ons ideaalbeeld wel reëel? Bestaat er wel zo’n ideale wereld, of zit die alleen in ons hoofd? Maken we ons misschien onnodig druk door vergelijkingen van ons ideaal met de werkelijkheid? Gaan we door die mentale vergelijkingen niet in gevecht met de reële wereld?

We focussen vaak op het bestrijden van afwijkingen tussen ideaalbeeld en werkelijkheid, we steken daar al onze energie en tijd in en versterken zo ongemerkt onze nare gevoelens, onze boze reacties en strijd. We gaan hierdoor juist steeds minder aan ons eigen ideaalbeeld voldoen.

We kunnen leren elke dag te focussen op het goede, plezierige en vredige in onszelf, in anderen, in omstandigheden, in de wereld. We hoeven alles wat er is niet te vergelijken met een groots ideaal, dit leidt alleen maar tot hoge verwachtingen en grote teleurstellingen en uiteindelijk tot strijd met onszelf en anderen.

Geluk is te vinden in elke dag het goede en plezierige doen en waarderen. Niet alleen in grote dingen, maar vooral in de vele duizenden kleine, mooie dingen. Wees blij met een glimlach, wees blij met een mooi boek, wees blij met een wandeling, wees blij als je huis opgeruimd is, wees blij met je vrienden, wees blij als je iets creatiefs of zinvols doet op je werk of thuis, wees blij als je iets nieuws hebt geleerd vandaag, wees blij als je iemand kon helpen. 

Geluk is een kralenketting, we rijgen elke dag wat glinsterende kraaltjes aan deze ketting. We genieten niet alleen van het resultaat, maar van elk kraaltje dat we dan schijnbaar moeiteloos rijgen. Zo komen we eerder in de buurt van ons eigen ideaal, dan wanneer we het niet zo ideale steeds maar weer bestrijden. 

We leven in een wereld van projectie. We projecteren onze ideeën op mensen, op omstandigheden, op de natuur en zelfs op God (of hoe jij de allerhoogste principes ook voor jezelf noemt). De wereld ontstaat in je eigen geest, wat je denkt wordt je werkelijkheid. Als je binnenwereld verandert, verandert je ervaring van de buitenwereld mee.

De meeste mensen denken dat God op de mens lijkt, we projecteren ons mensbeeld op God. In plaats van te denken dat we naar Gods beeld zijn geschapen, scheppen we liever God naar ons eigen beeld. Dit betekent dat:

•  als we oordelen, we denken dat God oordeelt.
•  als we belonen en bestraffen, we denken dat God beloont en bestraft.
•  als we onszelf als falend zien, we denken dat God faalt.
•  als we niet van onszelf houden, we denken dat God niet van ons houdt.

Ons goed-slecht mensbeeld, ons denken in verschillen en tegenstellingen, is aangeleerd. God is in wezen een ander woord voor het leven zelf, voor onvoorwaardelijke liefde, voor oordeelloosheid en eenheid. Dat is een heel ander innerlijk beeld wat we ook weer zullen projecteren en dan zullen ervaren, als we hiertoe besluiten.

•  als we denken dat God goed en liefdevol is, denken we ook zo over onszelf.
•  als we denken dat God oordeelloos is, denken we ook zo over onszelf.
•  als we denken dat God creatief en scheppend is, denken we ook zo over onszelf.
• en wat je denkt te zijn, dat zal je zijn, zal je ervaren.

In die zin zijn we allemaal scheppende wezens, we creëren onze eigen realiteit via onze ideeën, zien de wereld niet zoals hij is maar zoals we denken dat hij is. We kunnen een wereld van liefde en eenheid voor onszelf scheppen, of een wereld van haat en dualiteit. Dat begint bij je denken over God en over de mens, jouw ideeën daarover. 

We hebben geleerd onze naasten lief te hebben als onszelf. Dat heeft twee kanten:

• Je hoeft jezelf niet méér lief te hebben dan anderen.
• Je hoeft jezelf niet mínder lief te hebben dan anderen.

Sommige hooggevoelige mensen houden meer van anderen dan van zichzelf. Ze gunnen andere mensen van alles ten koste van zichzelf, ze doen zichzelf tekort. Ze geven hun tijd en energie weg aan anderen, soms zelfs hun geld en bezittingen, maar lopen leeg, raken gefrustreerd en storten in na een tijdje. Dan is er geen evenwicht tussen zelfliefde en naastenliefde.

Om evenwicht te vinden, kan je eens onderzoeken waar je jezelf minder gunt dan andere mensen. Geven en ontvangen moeten in evenwicht zijn. Onderzoek bijvoorbeeld eens:

• waar je je de benen uit het lijf loopt voor anderen, maar zelf vermoeid en leeg achterblijft.
• waar je vindt dat je geen nee mag zeggen, omdat dit egocentrisch zou zijn.
• waar je je laat overrulen door mensen die meer van zichzelf houden dan jij.
• waar je anderen regelmatig verwijt dat ze egocentrisch zijn, wat kan betekenen dat je niet genoeg voor jezelf opkomt.
• waar je jezelf geen rust en ontspanning gunt.
• waar je nooit aan leuke dingen toekomt, omdat anderen je opeisen.
• waar je uitgeput bent nadat je bij iemand op visite bent geweest.

Dit zijn allemaal signalen dat het evenwicht is verstoord. Let ook eens op overprikkeld zijn. Vaak raak je overprikkeld omdat je meer geeft dan ontvangt, of als je jezelf onder druk zet om er altijd voor anderen te zijn ten koste van jezelf.

Een simpele manier om gepieker, malen, boosheid of teleurstelling te voorkomen of te beëindigen, is een punt zetten achter je waarneming. We zetten er meestal een komma achter, gaan over onze waarneming nadenken. Als voorbeeld:

Die meneer maakte ruzie (komma), dat vind ik vervelend, slecht, gemeen, hoort niet, etc.  

Dat kan je veranderen in een punt: Die meneer maakte ruzie (punt).

Achter de komma bevinden zich de dingen die je emotioneel maken, die angst en boosheid oproepen. Met die punt stop je bij de waarneming en doet er verder niets mee in je hoofd. Je zegt eigenlijk, het is wat het is. Dat geeft rust en acceptatie. Je hoeft er niets meer mee.

Je hoeft er in werkelijkheid nooit iets mee, je kan er zelfs niets mee. Die meneer maakte nu eenmaal ruzie, dat is wat het is, punt. Je gepieker over die ruziënde meneer kost bergen tijd en energie, die je beter kunt besteden aan dingen die voor jou belangrijk zijn.

Een punt erachter zetten, maakt tijd en energie vrij voor de mooie dingen in je leven.

Mensen zijn geneigd om zich te identificeren met één van de drie rollen, dader, slachtoffer, redder. In werkelijkheid wisselen mensen voortdurend van rol. Als het slachtoffer zich boos maakt over wat hem is aangedaan, kan hij zomaar veranderen in dader en de eerdere dader tot slachtoffer maken. De redder zegt een conflict op te willen lossen, maar kiest vaak partij en verandert samen met het slachtoffer in dader of in medeslachtoffer.  Geen van de drie rollen zal ooit problemen oplossen of vrede brengen, al geloven ze alle drie dat ze dat wel kunnen.

We zijn als mens verantwoordelijk voor onze eigen levenshouding. De genoemde drie houdingen wijzen niet op een volwassen of vriendelijke levenshouding, maar laat een soort ouder-kindje houding zien in het leven. Daders en redders weten alles en regelen alles wel, slachtoffers zijn de kleine kindjes die afwisselend geholpen of aangevallen worden.

Alle strijd stopt pas, als je die rollen niet meer wilt spelen in je leven en dus niet meer met anderen uit wilt spelen. Dat betekent dat je je angsten loslaat en op jezelf gaat vertrouwen. Het betekent dat je weet dat je elk probleem kan oplossen, je kan letterlijk jezelf prima redden, zonder over te gaan tot daderschap of slachtofferschap of redderschap.

Ieder mens maakt pijn en onrecht mee in zijn leven. Laat je energie niet verloren gaan in het je zwak voelen en op hulp hopen van anderen, of je zwak voelen en aanval verwachten van anderen, of je sterker dan anderen voelen door anderen aan te vallen of te redden.

Alleen vanuit die zelfstandige, volwassen positie kan je bepalen wat je nodig hebt en wat je kan doen. En ja, wellicht heb je hulp nodig, maar vergeet nooit dat helpen en redden twee heel verschillende dingen zijn. Bij hulp neem je zelf de verantwoordelijkheid voor je leven, bij redden wordt deze weggegeven aan of overgenomen door anderen.

Artificial Intelligence biedt ons vooral een enorme hoeveelheid kennis. De vraag is echter, geeft al die extra kennis wel meer wijsheid?

Als we besluiten nemen, doen we dat nooit alleen op basis van kennis, er komt veel meer bij kijken. Denk aan gevoel, intuïtie en creativiteit, plus voorkeuren, wensen, karakter en compassie. Het leven is persoonlijk. We proberen tegenwoordig al de wereld te besturen met kennis en feiten, duizenden wetenschappers en factcheckers vertellen ons hoe we moeten leven. Nu lukt het al niet ons te sturen, met AI zal dat evenmin lukken, want het leven stijgt boven kennis en feiten en controle uit.

Op praktisch terrein is AI handig, maar we kunnen onze besluiten niet overlaten aan AI, want daarmee geven we onze menselijkheid op. Zelfs als we naast kennis onze normen en waarden zouden willen inprogrammeren, is de vraag welke normen en waarden dan? Want ook daarover verschillen we van mening. Willen we dat AI besluit wat onze mening moet zijn, wat het beste is voor ons en het niet meer zelf besluiten?

In onze zucht naar zekerheid en veiligheid, proberen we dingen vast te leggen en te controleren voor onszelf en anderen en geven soms zelfs onze vrijheid ervoor op. Dat is onze angstige kant. Daarmee beperken we onze gevoelsmatige, intuïtieve, creatieve, spontane, avontuurlijke, liefdevolle kant.

Het risico van AI is overmatige controle en daarmee beperking van vrijheid, versterking van onze angstige kant. Het is juist onze menselijke, oncontroleerbare kant, die ons doet groeien en ontwikkelen en ons gelukkig maakt, zelfs als het leven risicovol is. Zelfs als we soms even niet weten wat we moeten ondanks alle feiten en we moeten vertrouwen op onze innerlijke wijsheid. De vraag is of AI ooit deze kant kan ondersteunen.

Psychologisch zullen we alles wat we waarnemen in gedachten indelen in goed en slecht. Deze gedachten geven emoties. Als we iets goed noemen, voelen we ons goed. Als we iets slecht noemen, voelen we ons slecht. En dat goed en slecht baseren we op wat we hierover leerden in ons verleden en voor iedereen is dat anders.

Ons handelen is op deze emoties gebaseerd. Als het goed voelt, versterken we iets in ons leven, als het slecht voelt, verminderen we iets in ons leven. Zo kan iedereen leven zoals hij graag wil. Dat lijkt leuk, maar het gaat niet altijd zoals we het allemaal hadden bedacht met ons eigen goed en slecht verhaal. Zo ontstaat er een innerlijk conflict, strijd tussen wie we zijn en wie we denken te moeten zijn. 

Conflicten met anderen ontstaan als we niet alleen voor onszelf willen bepalen wat goed en slecht is, maar ook voor andere mensen. Dan is in onze gedachten alleen onze levensstijl goed, andermans levensstijl slecht en dan vallen we die anderen aan. Dat kan gaan om uiterlijk, levensstijl, geloof of politieke kleur. Zo ontstaan zowel de kleine als grote conflicten, oorlogen.

Ons goed slecht verhaal maakt dat we continu oordelen en dus continu in strijd verkeren met onszelf en anderen. Probeer te beseffen dat elk goed en slecht verhaaltje persoonlijk is en ook nog beperkt geldig en meestal niet eens haalbaar. Zien dat het beperkt en persoonlijk en onhaalbaar is, vermindert innerlijke conflicten, ofwel de aanvallen op onszelf. Het zorgt ook dat we anderen vrij kunnen laten hun leven te leven zoals ze willen. Dan vallen we ook elkaar niet meer zo aan.

Daaronder zit nog een les, het relativeren en uiteindelijk geheel loslaten van al je eigen goed en slecht verhaaltjes. Je hoeft verschillen niet als slecht te benoemen en aan te vallen. Je hoeft fouten en vergissingen niet als slecht te benoemen en aan te vallen. Je hoeft zelfs andermans oordelen en aanvallen niet te gebruiken om die ander te oordelen en aan te vallen. Dit betekent niet dat je alles maar toelaat, je mag grenzen stellen, maar probeer niet in conflict meegezogen te worden.

Oordeel en aanval maken je ongelukkig en geven conflicten. Als je vredig en plezierig wilt leven, kan je beter leren om niet te oordelen of aan te vallen.  

Je lichaam laat ten eerste zien hoe je over jezelf denkt en ten tweede hoe je energie- ofwel chakrasysteem functioneert. Hieronder staan wat suggesties voor mogelijk onderliggende oorzaken.

Bij gebrek aan zelfliefde, kan je in reactie daarop te dik of juist te dun worden. Omdat je lichaam dat zelfoordeel vanaf dat moment zo duidelijk weerspiegelt, zal de wereld je helaas in je zelfoordeel bevestigen. Het wordt nog moeilijker om van jezelf te houden. Er zijn ook mensen die hun gebrek aan zelfliefde overcompenseren, door bijvoorbeeld continu te diëten en keihard te trainen voor het perfecte lijf. Dat is evenmin zelfliefde, al vindt de maatschappij dit vaak van wel. Dus oplossing voor gewichtsproblemen is altijd: eerst van jezelf gaan houden, lief zijn voor jezelf.  

Gewicht heeft met je aarding te maken, je eerste chakra. Ondergewicht laat zien dat je moeite hebt contact te maken met de aarde, je waait zogezegd weg. Overgewicht probeert het lichaam zwaarder te maken om je aan de grond te houden. Dus ze wijzen allebei op mogelijke aardingsproblemen.

Er is daarnaast een verband met je tweede chakra, je emoties en je flexibel meebewegen (flow). Fysiek proberen we nogal eens via voeding en beweging emotioneel evenwicht te bereiken, voeding én beweging kunnen ons gelukkiger maken. Nu zal de ene mens misschien meer eten en minder bewegen om stabieler te worden, ofwel, die zoekt meer stevigheid via overgewicht. De andere zal misschien juist minder eten en meer bewegen om stabieler te worden, die zoekt meer flexibiliteit via ondergewicht.  Allebei wijzen ze op het zoeken naar de juiste emotionele balans en flow.

Meestal gaan ondergewicht en overgewicht samen met andere klachten die met deze twee chakra’s van doen hebben. Het eerste chakra heeft met heupen, knieën en voeten te maken. Het tweede chakra met je onderbuik en je seksuele organen.

Dus zorg dat je eerst de dingen in je leven doet die je beter aarden en je emotioneel in balans brengen, die een betere flow in je leven geven. Doe alles met plezier en aandacht en liefde. Stop met dingen in je leven die je echt niet (meer) wilt. Luister goed naar je lichaam: neem rust als dit nodig is, kom in beweging als dit nodig is, verzorg je lijf, kies voeding die echt voedt en in evenwicht houdt.

En vooral: veroordeel je lichaam niet. Wees dankbaar dat je lichaam je vertelt dat je wat meer van jezelf mag houden. Je hoeft niet eerst het perfecte lichaam te hebben om van jezelf te houden.

Van de 18 miljoen mensen in Nederland, heeft ruim 1,7 miljoen ervan moeite met rondkomen. Dat is veel. Met de huidige inflatie zal armoede in rap tempo toenemen. Plus aan de onderkant komen er door migratie ook steeds maar weer nieuwe armen bij.

De laatste CBS cijfers zijn van 2023 en geven aan dat armoede is gedaald tot pakweg half miljoen mensen. Nog eens 1,2 miljoen mensen leeft op het uiterste randje, ook werkende mensen. Het inkomenstekort en dus de ernst van de armoede is nog eens toegenomen van 10 naar 16%. Dit ondanks alle loonmaatregelen en extraatjes zoals coronageld en energiebijdrages. Zie: Nieuwe armoedemeting: 540 duizend mensen arm in 2023 | CBS . Ik verwacht dat de 2025 cijfers negatiever zullen zijn.

Armoede is een vies woord, beladen met schuld of met onschuld. De ene mens heeft de armoede in onze ogen aan zichzelf te danken, de andere mens is in onze ogen een onschuldig slachtoffer. De vermeend schuldige arme wordt verwijten gemaakt, de vermeend onschuldige arme wordt geholpen.

Armoede is eerder een groot maatschappelijk probleem waar we weinig aandacht aan geven, omdat we onszelf graag als een rijk land blijven zien. Hierdoor is er niet alleen weinig begrip voor arme mensen, maar ook weinig begrip voor de maatschappelijke onvrede die ontstaat en zich politiek uit.

Misschien wordt het tijd om zonder oordeel naar arme mensen te kijken. Misschien wordt het tijd om zonder oordeel te kijken naar alle politieke verschuivingen die optreden. Misschien wordt het tijd om het werkelijke probleem te benoemen en daar echt wat aan te doen. Dat vraagt iets anders dan alleen maar de allerarmsten te helpen of alleen maar steeds de lonen aan te passen aan de aanhoudende inflatie.

De discussies die overal ontstaan, de ruzies, de conflicten, de oorlogen, zijn allemaal gebaseerd op de aanname dat de persoonlijke waarheid van de mens de ultieme waarheid voor iedereen moet zijn. We willen graag onze waarheid aan anderen opleggen.

Daarom bedenken mensen voortdurend idealistische systemen, of ze nu politiek of economisch of religieus gemotiveerd zijn. Dit leidt maatschappelijk enerzijds tot conformisme, iedereen moet hetzelfde denken en doen volgens dat systeem. Anderzijds tot strijd, die andersdenkenden moeten zich wel aan dat systeem conformeren.

In het algemeen wordt de ultieme waarheid gezien als dat wat de machtigste en grootste groep denkt, welke denkrichting de meeste aanhangers heeft. Het is daarmee meteen een top-down verhaal . Elke keer als mensen de waarheid in pacht denken te hebben, streven ze naar het opleggen van hun waarheid aan andere mensen, voelen zich de expert of leider of goeroe, willen zorgen dat die mensen zich conformeren aan hun denkbeelden.

De waarheid in pacht hebben, die waarheid willen opleggen aan een ander, leidt altijd tot strijd. Ieder mens leeft naar de eigen en persoonlijke waarheid en is daar vrij in. We kunnen leren elkaar vrij te laten daarin, er hoeft geen strijd te zijn. Al breiden we onze kennis en ervaringen ons hele leven lang door uit, de ultieme waarheid zullen we niet vinden in onze huidige staat van dualistisch bewustzijn.

Het getuigt van arrogantie als we geloven de ultieme waarheid te kunnen bepalen op basis van de persoonlijke kennis en ervaring, die per definitie beperkt is en altijd zal verschillen van andermans kennis en ervaring. Dus laat de illusie van de ultieme waarheid los. Volg je eigen waarheid en als je merkt dat het niet werkt, verander je het weer voor jezelf. Dat is geen tekortkoming, dat heet groei.

Mensen vormen vanaf hun vroegste jeugd al een ideaalbeeld van de goede mens. Alles wat van dat ideaalbeeld afwijkt, wordt als slecht benoemd. Alle mensen zijn verschillend, alle mensen hebben tekortkomingen en alle mensen maken fouten. Maar dat maakt ons nog niet tot slecht mensen. Sterker nog, op het moment dat we onszelf of anderen als slecht benoemen volgens dat aangeleerde ideaalbeeld, vallen we onszelf of anderen aan. Dan doen we precies dat slechte dat we wilden vermijden. Want ons gedrag wordt meestal voorafgegaan door oordeel, maar dit hoeft niet.

We kunnen als we oordelen, als we niet van onszelf houden, bijna alles aan onszelf als slecht zien. Ons lichaam, onze persoonlijkheid, onze denkbeelden, onze gevoelens, onze daden, onze omstandigheden, ons werk, onze vriendschappen. We vergelijken onszelf voortdurend met een aangeleerd ideaalbeeld. Zelfliefde wordt zo aan voorwaarden en eisen verbonden. Dat doen we ook met anderen, we vinden dat ook anderen aan ons ideaalbeeld moeten voldoen.

Oordeel doet pijn, of we dat oordeel nu op onszelf of op anderen richten. We proberen die pijn op een aantal manieren te vermijden. We proberen dat slechte te ontkennen en zetten maskers op. We proberen de perfecte mens te zijn, zetten onszelf voortdurend onder druk, tot we afbranden en onszelf dan alsnog als slecht zien. We proberen dat slechte op anderen te projecteren, die ander is slecht en wordt aangevallen, zo voelen we onszelf weer beter over onszelf. 

Leren houden van onszelf, is leren om dat goed-slecht verhaal los te laten, onszelf niet meer aan dat aangeleerde ideaalbeeld te meten en andere mensen evenmin. Te leren dat we eigenlijk allemaal goede mensen zijn, al hebben we zo onze verschillen, fouten en tekortkomingen, al hebben we misschien allemaal verschillende ideaalbeelden. We hoeven niet aan een ideaalbeeld te voldoen, we hoeven alleen het goede te zien in onszelf en het goede verder te ontwikkelen, zonder onszelf ook maar even als slecht te zien.

Jouw zelfbeeld of mensbeeld bepaalt hoe jij de wereld ervaart, wat jij voelt en wat je doet, hoe jij jezelf en anderen ziet en behandelt.

Als je gelooft dat mensen in de basis goed zijn, al maken ze wellicht fouten, ben je in staat van jezelf en van anderen te houden. Fouten maken de mens zelf dan niet slecht in jouw ogen.

Als je gelooft dat er naast het goede ook slechtheid zit in de menselijke aard, zal je menselijke fouten al snel zien als bewijs van die slechtheid van die mens. Het doen wordt verward met het zijn: als je goed doet, ben je goed en als je slecht doet, ben je slecht. Je zelfbeeld schommelt hiermee voortdurend tussen jezelf als goed en jezelf als slecht zien. 

Je vormt binnen je goed-slecht mensbeeld een persoonlijk ideaalbeeld van ‘de goede mens’. Je probeert jezelf aan te passen aan dat ideaalbeeld en wilt dat anderen zich aanpassen aan jouw ideaalbeeld. Lukt dat niet, dan wordt de mens zelf afgekeurd en aangevallen, omdat die dan zogenaamd slecht is. Binnen het goed-slecht verhaal heeft alleen het goede bestaansrecht, het slechte moet verdwijnen. Soms leidt dit letterlijk tot zelfmoord en moord.

Goed en slecht wordt bepaald door je persoonlijke ideaalbeeld van goed zijn, dat beeld kan ook per mens verschillen. Als jijzelf of anderen niet voldoen aan jouw ideaalbeeld vind jij jezelf of de ander slecht. Je ziet mensen niet meer als unieke en wezenlijk goede mensen die fouten kunnen maken, dingen moeten leren met vallen en opstaan, maar als mensen die alleen goed zijn zolang ze aan dat ideaalbeeld voldoen, maar fout en slecht zijn als dit niet gebeurt. Hiermee wordt houden van jezelf en houden van anderen voorwaardelijk.

Oordeel geeft altijd pijn. Het maakt niet uit of jij jezelf of iemand anders als slechterik ziet, want je voelt je slecht als je jezelf verwijten maakt, maar ook slecht als je je boos maakt over die ander. Die ander voelt zich slecht omdat jij hem als slecht ziet en hem zo behandelt, maar vooral als hij zichzelf ook als slecht ziet, dus vanuit eenzelfde soort goed-slecht verhaal redeneert.

Velen denken dat mensen wezenlijk slecht zijn en zien daar ook dagelijks bewijs van. We beseffen niet dat die slechtheid het gevolg is van het geloof in de slechtheid van de mens. Je doet een ander mens pas pijn, als je vindt dat de ander slecht is en die pijn verdient, omdat hij niet goed wilt worden op de manier dat jij dat had bedacht. Je gaat kwaad met kwaad bestrijden, dus zelf ook het slechte doen. Je eigen aanval en daarmee slechtheid, wordt echter gerechtvaardigd, want je doet het slechte om het goede te bereiken. Dat goede is goed volgens het persoonlijke ideaalbeeld dat je wilt opleggen aan de wereld. Zolang je in goed én slecht gelooft, blijf je in deze tweespalt verkeren.

Pas als je het hele goed-slecht verhaal kan loslaten, werkelijk van jezelf kan houden zoals je bent, je jezelf en anderen geen fouten aanrekent, vriendelijk en vergevensgezind kan zijn, kan je een prettiger leven leiden. Je valt jezelf of een ander niet meer aan en raakt minder vatbaar voor aanvallen van anderen, omdat je jezelf en anderen als wezenlijk goede mensen ziet die weliswaar fouten maken, maar dit ook altijd kunnen corrigeren.

We spelen op werelds niveau de dramadriehoek uit met elkaar, vandaar dat er zoveel drama is in de wereld. De dramadriehoek gaat uit van slechts drie mogelijke rollen van mensen, dus ook geopolitiek en economisch: slachtoffer, redder en aanklager.

Sommige mensen hebben een vaste rol binnen de driehoek. Veel politici spelen graag de redder, veel activisten spelen graag de aanklager en in het algemeen wordt de gewone burger als het slachtoffer gezien, maar ook wel aangeklaagd.

Vaak wordt binnen de dramadriehoek van rol gewisseld. Het volk als slachtoffer vindt bijvoorbeeld dat de politici die hen moesten redden het niet goed genoeg doen en klagen hen aan. Of de reddende politici vinden dat het volk, die slachtoffers, ondankbaar zijn of hen niet snappen en klagen het volk aan. Of de activisten bereiken iets met hun activiteiten, gaan van aanklager van politici naar de redder van het volk. 

Zolang we binnen dit rollenspel zitten, spelen we in wezen ouder-kind patronen uit. Het slachtoffer is het zwakke kindje, de redder en aanklager zijn de sterke ouders die het allemaal gaan regelen. Ons maatschappelijke top-down model is meestal op dat sterke ouder-zwak kind model gebaseerd. Probleem is, binnen de dramadriehoek worden noch het kind, noch de ouder ooit volwassen. Evenmin is binnen de dramadriehoek plezier, of empathie, creativiteit of vrijheid mogelijk, want die zitten in het sterke kind.

Als we willen dat alle drama eindigt, moeten we als eerste proberen vanuit bovenstaande drie rollen te stappen. Als gewone burgers betekent dit contact maken met ons positieve, natuurlijke kind met al diens plezier, vrijheid, creativiteit en empathie. Daarnaast contact maken met onze volwassen kant, zelf dingen gaan uitdenken en regelen, in plaats van het allemaal aan anderen overlaten.

Bij elke fase in ons leven passen mensen die bij die fase passen, die op dat moment bij ons passen qua energie. Dus als we in een andere fase komen, veranderen onze relaties mee. Loslaten van mensen uit de oude fase, is voor veel mensen lastig. Sommige mensen blijven veel te lang hangen. Sommige mensen proberen een breuk te forceren of relaties te laten ‘verwateren'. Deze reacties geven pijn en stress en zijn niet bepaald integer.

Als het tijd is verder te gaan, merken we meestal als eerste dat we ons niet meer prettig voelen bij mensen, dat gesprekken stokken, dat een bezoek niets meer brengt en niet slechts een keertje, maar voor langere tijd. Maar we praten er niet meer over, willen het verloren contact ook niet meer echt herstellen, maar blijven wel hangen.

Gevolg van blijven hangen en er niet over praten, is dat we ons steeds meer gaan ergeren aan elkaar. We maken elkaar liever verwijten, dan te erkennen dat we uit elkaar zijn gegroeid en dit nooit aan één persoon te wijten is. Beiden zijn verder gegaan. De ergernis komt voort uit het feit dat we dingen doen die ons niet gelukkig maken en we niet integer zijn, niet eerlijk zijn tegen onszelf en ook niet tegen die ander.

Als de ergernis lang is opgelopen, proberen we soms van mensen ‘af te komen’. Dan creëren we bijvoorbeeld een conflict, maken de ander verwijten, zeggen dat de ander vervelend of fout is geweest en we daarom geen contact meer willen. Een soort klap na geven als afsluiting. Dan vergeten we dat het contact lange tijd wel goed is geweest, er dus overeenkomsten waren tussen onszelf en de ander. We willen in wezen onze vorige fase/zelf met alles wat daarbij hoorde niet onder ogen zien. We ontkennen delen van onszelf, willen ons verleden ontkennen. We willen oude delen die we niet meer zo leuk vinden op de ander te projecteren, wat niet integer is.

Een andere manier is ‘laten verwateren van de relatie’ en dan smoezen verzinnen als die persoon belt of we hem of haar  tegenkomen. “Ik heb het druk, het komt er niet van,” bijvoorbeeld. Vaak zitten er nog steeds stiekeme verwijten, zijn we nog steeds in de projectie verwikkeld. Ook het snelle ‘ik vind dat het niet klikt, dus ik stop met het contact’ is meestal gebaseerd op vinden dat de ander niet goed genoeg meer is voor jou. Geen van beide manieren is erg integer.

Een relatie kunnen we alleen integer afsluiten als we eerst eerlijk naar onszelf durven kijken. In die relatie deden we allerlei dingen die we nu niet meer willen doen. Maar de energie van onszelf en die ander was indertijd wel overeenkomstig, anders hadden we die relatie niet gehad. Het vervulde eerder behoeften die we nu blijkbaar niet meer hebben. Door de relatie hebben we ook van alles over onszelf geleerd en hebben we ons mede verder ontwikkeld, of de relatie nu lang of kort duurde.

Dus het belangrijkste is om eerlijk naar ons ‘oude zelf’ te kijken; niet in plaats daarvan die ander verwijten te maken. Want in wezen verwijten we onszelf iets, maar projecteren dat op een ander. We willen iets in onszelf nog steeds niet zien, willen ervan af door van die ander af te komen. 

Als je afscheid wilt nemen, doe dit op een integere manier, noem waar je dankbaar voor bent, wat je ervan geleerd hebt. Maak een ander geen verwijten, want projectie is ook: ‘alles wat je zegt, dat ben je zelf’. Als er verwijt zit voor of tijdens het afscheidsgesprek, dan hebben we nog niet echt naar onszelf gekeken. Dan zijn we te vroeg, zijn we dingen aan het forceren. Dan is er nog steeds een oude overeenkomst in energie die deze relatie in stand houdt, of deze nu liefdevol of conflictueus is. Dan heb je aspecten van je oude zelf nog niet geaccepteerd en losgelaten.

Pas als dat oude werkelijk door ons is geaccepteerd, kunnen we op een vriendelijke en dankbare manier allebei verder en vinden we ook de woorden die daarbij passen.

De meeste mensen hebben geen economische basiskennis, snappen niet waarom er zoveel inflatie is en zijn bang voor de toekomst. Hierbij een vereenvoudigde uitleg. Niet dat ik een econoom ben, hoor, maar het geeft je een idee.

Inflatie betekent dat er méér geld in omloop is gebracht dan er geproduceerd wordt. Stel je begon met 1 brood dat 1 euro kost. Als de banken 1 extra euro in omloop brengen, dan kost je brood opeens 2 euro. Om dat verschil gelijk te trekken, moeten we óf dat extra geld verminderen óf de productie van brood zien te verhogen.

De centrale bank ziet 2% inflatie als normaal. Dit maakt je boodschappen elk jaar standaard 2% duurder. Als het meer wordt dan 2%, heeft de centrale bank als taak de rentes te verhogen, zodat lenen meer geld kost en er daardoor minder geld in omloop komt. Probleem is, dan betalen we ook meer rente over onze schulden en die schulden hebben we veel te veel laten oplopen.

Omdat overheden en bedrijven enorme schulden hebben opgebouwd door de jarenlange lage rentes, soms zelfs onnodig veel geld leenden (vergelijkbaar met een creditcard blijven trekken), doet de centrale bank dit niet graag, want dan kunnen deze overheden en bedrijven failliet gaan. Ze houden de rentes onnodig laag, wat de inflatie verder doet oplopen. De gewone burgers gaan als gevolg daarvan steeds meer betalen voor hun boodschappen en krijgen ook amper rente op hun spaargeld. Dus de gewone man teert in en kan failliet gaan.

Een basisinflatie van 2% is binnen ons financiële systeem ‘nodig’, omdat banken geld willen verdienen aan het uitlenen van geld. Als een bedrijf bijvoorbeeld 100 euro leent, moet dat bedrijf 105 euro aan de bank terugbetalen. Die extra 5 euro rekenen bedrijven weer door aan hun klanten. Als een overheid geld leent, moeten al die extra rentes via belastingen worden terugbetaald. Zo worden onze boodschappen zelf duurder en de belastingen daarop ook.

Tegenwoordig loopt de inflatie de spuigaten uit. Er worden allerlei oorzaken aangewezen, behalve vaak bovenstaande. Er wordt bijvoorbeeld gezegd dat bedrijven te veel winst maken. Dit kan zeker waar zijn, maar bedrijven en overheden lenen niet alleen veel geld, maar vaak onnodig veel en ook die rentes rekenen ze dan door. Als bedrijven en overheden onnodig veel geld lenen, niet goed op hun portemonnees letten, is het te vergelijken met leven op een creditcard. De rente op schulden moet worden betaald totdat de oorspronkelijke lening is afgelost. Maar aflossen wordt moeilijker als ze te veel lenen en de rentes steeds verder oplopen. Uiteindelijk kunnen ze failliet gaan.

Mensen zijn door het gevoerde rentebeleid en het maken van schulden gaan geloven dat het geld niet op kan. Als de overheid geld leent voor ons, bijvoorbeeld voor uitgaven of subsidies, betalen we dit altijd zelf, via belastingen of via inflatie. Als er te veel schulden zijn, is het geld eigenlijk al op, we leven zogezegd op de pof.

Er wordt beweerd dat inflatie onvermijdelijk is, maar dat is niet zo. Inflatie zit met die 2% in het systeem ingebakken en daarnaast heeft de centrale bank het controlemechanisme binnen dit systeem, het normale rentebeleid, uitgeschakeld. Ze verhogen de rentes niet, waardoor de inflatie al jaren ver boven die 2% uitkomt.

Eigenlijk zou de centrale bank (binnen het huidige systeem) de rente moeten verhogen, waardoor overheden en bedrijven minder goedkoop kunnen lenen en meer moeten gaan betalen voor uitstaande leningen. Dat betekent de broekriem aanhalen, minder uitgeven, meer aflossen, minder lenen. De bedrijven ook, minder produceren, meer aflossen, minder lenen. Dit gebeurt net zolang tot de geldhoeveelheid en de productiehoeveelheid weer in evenwicht zijn.  

De inflatie wordt bij hogere rentes een stuk minder en burgers krijgen meer rente op spaargeld. Maar de huizenprijzen zullen dalen richting werkelijke waarde, en werk en subsidies raken door bezuinigingen van bedrijven en overheid verloren. Er komt hierdoor een stuk minder geld in omloop en daarmee kunnen de prijzen omlaag. Door die prijsverlaging kopen we weer meer spullen en kunnen bedrijven weer meer produceren en herstelt de economie na een flinke dip (recessie). De overheid krijgt daarna ook weer meer belasting en kan ook weer meer uitgeven.

We hebben op dit moment twee mogelijke wegen naar de toekomst (nog steeds binnen het huidige financiële systeem): inflatie of een recessie. Het allergrootste probleem zit echter in de mentaliteit die het hele systeem laat zien. Alle overheden, bedrijven en ook mensen willen altijd maar weer schulden aangaan, we willen allemaal te veel op een creditcard leven en dikke rentes betalen. We doen dit liever dan de tering naar de nering zetten met zijn allen.

We zien overal in de wereld diepe haat. Haat is aangeleerd. Onze ware aard is liefdevol en creatief, alles wat leeft waardeert normaalgesproken alles wat leeft. Maar de wereld probeert je te vertellen dat slechts een deel van het leven waardevol is. Daartoe wordt een goed-slecht verhaal gebruikt, dus oordeel. Wat je als slecht beoordeeld moet volgens jou veranderen, moet gaan voldoen aan jouw persoonlijke goed-slecht visie. Zo niet, dan moet het verdwijnen, wat erop neer komt dat je elkaar dood wenst.

Oordelen leren we van jongs af aan te doen. De ene mens of groep mensen is in onze ogen goed, de andere mens of andere groep mensen is in onze ogen slecht. En we geloven dat ons persoonlijke oordeel de enige waarheid is en dat het daarom gerechtvaardigd is anderen uit te sluiten, te benadelen, te pesten, pijn te doen en zelfs te vermoorden. We gaan vanuit oordeel in aanval of verdediging. We denken zelfs dat oordelen normaal is, omdat we haast niet anders meer kunnen.

Zolang we niet inzien dat onze oordelende gedachten alle ellende veroorzaken, gaat de wereld niet veranderen. Elk conflict en elke oorlog komt voort uit het idee dat de ander slecht is, dat denken beide partijen van elkaar, dus vallen ze elkaar aan. Dan kiezen we niet voor leven, maar voor de dood.

Als we niet beseffen dat alle leven slechts wilt leven, dat alles wat bestaat liefdevol en creatief en happy is en wilt zijn, verandert de wereld niet. Zolang wij echter oordelen, zal haat en pijn bestaan. De enige oplossing is stoppen met oordelen. Laat niet toe in je geest, dat als mensen uit aangeleerde haat vreselijke dingen doen, hen weer te gaan oordelen en haten. Want als je dat doet, blijft oordeel en haat bestaan .Besef dat de wereld ons de verkeerde dingen heeft aangeleerd en we dit kunnen veranderen.

Angst komt voort uit onze ‘overlever’, die voortdurend focust op mogelijke gevaren. Als die eenmaal wordt geactiveerd, worden je normale functies beperkt tot stress, tot vechten, vluchten of verstarren. Je geest en je lichaam willen en kunnen alleen nog maar dingen doen om zo snel mogelijk van het gevaar af te komen, dus aanvallen of verdedigen.

In de wereld wordt voortdurend angst gestimuleerd. Je ziet daarom overal mensen die elkaar willen aanvallen (oorlog, sancties, geweld) of zich willen verdedigen (oorlogsvoorbereidingen, mensen uitsluiten of vluchten en emigreren). Het probleem is dat het gezonde verstand is uitgeschakeld zolang je vanuit de overlever reageert. Bijkomend probleem is, dat vechten of vluchten slechts tijdelijk helpt; de angst blijft bestaan, dus de geschiedenis zal zich dan herhalen. De enige uitweg is je angst niet toelaten en mensen helpen dat ook te doen. En mocht je in angst zitten, die angst los te laten.

Realiseer je dat angst aanstekelijk werkt en je in elkaar de overlever wakker kunt maken. Dat is wat er gebeurt via media: nieuws, talkshows, social media, etc. stimuleren angst door focus op ellende in de wereld en maken jou bang. Gevolg is dat je er steeds mee bezig gaat in je hoofd, of er weer met anderen over praat vanuit je angst en elkaar dan weer bang maakt. Want al dat gedenk en gepraat over ellende, maakt het alleen maar ellendiger.  Dus beperk je ‘consumptie’ van angstige informatie.

Realiseer je dat door angst een primitief mechanisme wordt geactiveerd en dat deze overlever niet is wie jij of anderen in hun normale doen zijn. Neem het jezelf en anderen niet kwalijk, maar probeer wel angst los te laten. Voorkom dat je in de aanval gaat of in de verdediging schiet. Probeer de positieve kanten van jezelf en anderen te zien en te benadrukken. Want als je rustiger bent, ben je beter in staat problemen aan te pakken en je leven positief te maken.

Het is aan jou om terug te keren naar je rustiger zelf, op wat voor manier dan ook. Spreek jezelf vriendelijk toe, mediteer, doe iets positiefs om je af te leiden. Als jij in je rust blijft, is het voor anderen ook weer makkelijker in hun rust te komen en te blijven. Het komt erop neer, richt je aandacht vooral niet op alle angsten, maar richt je op vrede en plezier in je leven.

De overlever in je zal denken dat dit gevaarlijk is, is vaak overijverig. De overlever leeft in een continue staat van alertheid, wat nergens voor nodig is. De waarheid is, de overlever in je kan prima omgaan met directe fysieke gevaren, maar niet met de voortdurende stimulatie van angsten die nu plaatsvindt. Realiseer je dat je jezelf alleen maar ondermijnt ermee en focus op je rustiger zelf.

Wat de meeste mensen niet beseffen, is dat elk oordeel een besluit inhoudt om ontevreden te zijn over je leven. Je maakt jezelf ongelukkig met elk oordeel dat je velt. Want zodra je oordeelt, voel je je niet alleen minder prettig, maar heb je ook vaak het idee dat het jouw leven verstoort en je dat zelfgecreëerde probleem eerst moet oplossen voor je verder kan met jouw leven. Je stopt dan met de dingen waar je mee bezig was.

Wat we allemaal willen is plezier, warmte, vrede, gezelligheid, vrijheid, elke dag van alles genieten. Dat lukt eigenlijk prima als je daar elke dag voor kiest, totdat je een oordeel velt. Dat oordeel vindt in een flits plaats, maar in plaats van het meteen los te laten, houden we eraan vast in gedachten. Onze focus gaat van onze bezigheden naar de persoon of de situatie die we oordelen.

Als je dat merkt, is het goed om tegen jezelf te zeggen: ik houd me nu bezig met wat ik werkelijk wilde doen. Misschien ben je bij vrienden, in je tuin bezig, aan het werk. Dat is waar je je op dient te focussen, dat is waar het hier en nu is waar je plezier kunt beleven. Je oordeel haalt je uit het hier en nu, doet je focussen op zorgen en problemen die er niet zijn. Ze bestaan alleen in je eigen hoofd, doordat je een oordeel velde. Besluit liever om elke dag een gelukkige dag te beleven en verban de oordelen.

De meeste mensen zien wel dat de wereld drastisch aan het veranderen is. De waanzin lijkt toe te nemen, het normale denken verduisterd. Dit komt omdat bij stress het overlevingsmechanisme wordt geactiveerd. Mensen willen in actie komen om zich beter te voelen, maar bij overleven wordt dit in vechten of vluchten vertaald. Niet voor niets zijn de gevechten en het geweld in de wereld zo heftig en is de vluchtelingenstroom zo groot. Als acties niet helpen, verstar je. Je weet niet wat je moet en blijft maar zitten waar je zit, laat het over je heenkomen. Omdat je weinig invloed hebt op het totale wereldgebeuren, is dit voor veel mensen het geval. Dus hoe ga je met al dat overleven van iedereen om?

Belangrijkste is om zelf zoveel mogelijk uit je overlevingsmechanisme te blijven en het tijdig in anderen te herkennen, zodat je er niet in meegaat. Als je in overleving zit, kan je namelijk niet meer normaal nadenken en vliegen je emoties alle kanten op. Dan neemt je primitieve brein het over. Dat primitieve brein wil dat je in actie komt via vechten of vluchten, om de stress te ontladen.

Heftige discussies of meningenstrijd wijzen op willen vechten, maar daarbij is het denken zoals gezegd verduisterd. De kans is groot dat geen van de strijdende partijen een gefundeerde mening heeft. Je zoekt vanuit overleven slechts dingen die bevestigen dat je terecht bang en boos bent, wat je dan het recht geeft om te vechten. Je zoekt bij overleving via vechten kortom vijanden om op los te gaan. Dit ontlaadt de stress en daarna vind je heel eventjes rust. Als je echter blijvende rust wilt, is dat niet de goede weg. Ook vluchten verduistert je denken, ook hier zoek je slechts naar bevestiging van je angstige gelijk om te kijken hoe je weg kunt komen, bijvoorbeeld naar een ander land verhuizen. Maar de wereld is bijna overal roerig, waardoor je vervolgens neigt te verstarren.

Een beter standpunt is je voortdurend te beseffen dat zolang mensen vechten, vluchten of verstarren, ze niet weten hoe het zit, want dan is hun brein verduisterd. Probeer nooit vanuit overleven ‘de waarheid’ te vinden of iemand te vinden die het beter weet dan jij, want die ander kan dat evenmin zolang hij probeert te overleven. Overleven activeert het angstige brein en roept op tot actie, maar kan alleen nog maar vechten, vluchten en zal anders verstarren. Het is beter te beseffen dat je zeer waarschijnlijk toch tot de verkeerde acties komt en eerst tot rust te komen. Laat je daarom niet verleiden tot heftige discussies en luister en lees er niet te veel van in de media. Al die discussies zijn namelijk zinloos zolang het overlevingsmechanisme is geactiveerd bij de betrokkenen. Luister ook niet naar alle angstverhalen en doemverhalen, want hier is meestal het vluchtmechanisme geactiveerd en is het denken evengoed verduisterd.

Dus hoe kom je weer in je normale doen, hoe kom je uit je overlevingsmechanisme als je er middenin zit? Probeer ten eerste je angsten en boosheid op een gezonde manier te ontladen door bijvoorbeeld op een boksbal of kussen te slaan of een stuk te rennen, want dat is de actie die de vechter of vluchter in je nodig heeft. Alle fysieke bezigheden en sporten kunnen je helpen ontladen. Je kan je woede ook via papier uiten, via krassen, klodders verf, boze kreten, of desnoods scheuren. Zorg na het ontladen dat je je geest op iets richt dat geen angst of boosheid in je oproept, iets waar je je geest op kunt focussen, liefst iets plezierigs. Dus ga met je hobby aan de gang, lees een mooi boek, kijk naar een leuke film.  

Hoe blijf je uit je overlevingsmechanisme, hoe voorkom je het? Eigenlijk dien je je in je leven vooral bezig te houden met dingen waar jij zelf macht over hebt, dingen die jij kunt veranderen. Focus op je eigen leven en doe vooral dingen waar je plezier in hebt, zodat je je niet bang of boos gaat voelen. Probeer iets op te bouwen of uit te bouwen, door je talenten aan te spreken en positieve veranderingen aan te brengen voor jezelf. Ga met iets creatiefs aan de slag, daag je brein uit met een studie, maak je omgeving mooier, zoek mensen op waar jij je prettig bij voelt en onderneem dingen samen. Dan ben je niet meer aan het overleven, maar aan het leven. Dus welke van de onderstaande houdingen kies je?

USAIDS bracht nogal een discussie los over hulpverlening. Binnen de organisatie werd deels daadwerkelijk hulp verleend, maar deels werd de organisatie misbruikt voor witwassen en diefstal. De echte hulpverlening gaat nu gelukkig door. Veel mensen waren eerst bang dat alles zou worden gestopt, maar dat is niet zo.

Als je mensen echt wilt helpen, dien je eerst te kijken wat mensen werkelijk nodig hebben. In arme landen lijden mensen honger, hebben gebrek aan schoon water en zijn ziek. Wat ze nodig hebben is eten, water en waterputten, medicijnen, uitleg over hoe ze gezond kunnen blijven. Ook hulp om dit zelf te gaan verzorgen, hulp bij creatie van werk en scholing en huizen. Kortom, praktische, basale hulp.

Wat er helaas gebeurde is dat het soms niet meer ging om wat mensen echt nodig hadden. Zo kregen landen waar honger en ziekte heersten boekjes over woke zijn, niet bepaald iets waar een hongerig kind mee bezig is. Zo werd in de woestijn een benzinepomp gebouwd, die niet werd gebruikt omdat het land niet zover was. Zo werden tientallen miljoenen betaald aan rijke acteurs voor het schudden van de hand van een president van een land in oorlog, in plaats van die miljoenen te besteden aan hulp aan oorlogsslachtoffers. Bij al die projecten werd ook veel te veel geld uitgegeven. Iets wat normaal een miljoen moest kosten, kostte opeens 10 miljoen. Zo werd er minder hulp aangeboden dan met dat geld mogelijk zou moeten zijn. En ergens moet er er iemand zijn die van die miljoenen rijker wordt.

Bepaalde mensen gingen via deze hulpverleningsorganisatie politiek bedrijven, wat de problemen voor de armere bevolking vaak alleen maar groter maakten. Als een politiek leider in hun ogen te weinig democratisch was, werden militante en zelfs terroristische organisaties zoals de Taliban betaald om in opstand te komen. Dat gaf nog meer armoede, honger, dorst, ziekte, strijd, verwondingen, dakloosheid en wat ze al hadden werd vaak nog eens vernield.

Wat er eigenlijk gebeurde is dat bepaalde mensen voor miljarden aan geld konden witwassen of stelen. Dit  criminele gedrag is nu stopgezet. De mensen die profiteerden, de rijke en machtige en misdadige types, kunnen niet meer profiteren, waardoor het geld weer toekomt aan mensen die echt hulp nodig hebben. 

De fysieke wereld is altijd aan veranderingen onderhevig. In plaats van boos en angstig te worden daarover, kan je beter vanuit innerlijke rust reageren.

Emoties komen voort uit onze goed-slecht interpretaties vanuit lichamelijk en materieel perspectief. We willen overleven, ofwel, we reageren vanuit onze angst. Angst interpreteert alles als wel of niet goed voor ons lijf. Onze emoties en reacties volgen die goed-slecht interpretaties. We reageren niet zozeer op de situatie maar op onze angstige interpretatie ervan. Omdat het om overleven draait, reageren we vanuit stress.  

Bij innerlijke rust reageren we vanuit onze ware aard, zijn we aangesloten op de bron van alle leven, volgen we de innerlijke leiding. Die ware aard is rustig, liefdevol en creatief en herkent die ook in andere mensen. Dan zullen we niet meer het respect voor andere levens verliezen, niet meer reageren vanuit aanval en verdediging.

Wat we zien in alle ophef, is een collectieve stressreactie. De ene vindt iets goed, die ander vindt datzelfde weer slecht. De ene reageert met vechten, de ander met vluchten, een volgende bevriest. Door alle stress zien we elkaar als bedreiging voor ons leven.

Slechts weinigen keren naar binnen en zoeken aansluiting bij hun ware aard, de ware aard die we allemaal met elkaar delen. Slechts weinigen hebben door die stress nog respect voor andermans leven.

Aansluiting bij onze ware aard is de enige manier om in deze wereld van verandering in rust en vrede te leven.

Bij alle onrecht in de wereld wordt vaak meteen geroepen dat de andere partij het ook doet. Alsof het daarmee minder erg wordt. Alsof het akkoord is mensen te laten lijden als een ander jou ook ooit heeft doen lijden. Alsof het eigenlijk oké is dat mensen elkaar van beide kanten pijn doen. Dat je alleen medelijden met mensen moet hebben aan jouw kant van het strijdveld. Dat je die ander mag blijven aanvallen, bedenkt dat jouw aanval eigenlijk verdediging is en het oké zou zijn. Met zo’n interpretatie zal er nooit vrede zijn.

Zolang er maar iets in jou dit soort gedachten koestert, blijf je de pijn en strijd in de wereld oké vinden in stand houden, werk je eraan mee. Het maakt niet uit of je partij A verdedigt of partij B. Of je nu zegt dat de ene of de andere partij moet worden gestraft of gedood. Dan geloof je in strijd en blijft strijd toestaan. Onze wereld is een reflectie van ons innerlijk zijn. Wat je gelooft, toon je en ervaar je in de wereld.

Het gevaar van deze redenatie is, dat jouw persoonlijke ervaringen op deze collectieve ervaringen gaan lijken. Wat je uitzendt, komt altijd bij je terug. Als je liefde uitzendt, ervaar je liefde. Als je angst en strijd uitzendt, ga je die ervaren. De enige weg naar vrede is de goed-slecht verhalen los te laten, zien dat die allemaal op innerlijke angst zijn gebaseerd.

Mensen vallen medemensen alleen maar aan, als ze die eerst als slecht hebben betiteld. Je valt aan als je eerst jouw angsten, vaak onbewuste angsten, op die mensen hebt geprojecteerd, ze de schuld geeft van jouw angst. Die angst gaat niet weg door aanval en verdediging, die wordt alleen maar sterker. Dus als je vrede wilt, stop dan met projecteren van je angsten, stop dan anderen te beschuldigen, kijk eerst eens naar je eigen angsten en los die in jezelf op.